3. "Erromatar munduaren krisia eta gainbehera"

K.o. III. mendearen erdi aldera krisia hasi zen eta V. mendeko krisi larria izan zuen ondorio.

• Arrazoiak:
• a) Barneko arrazoiak:

- Inperioa izugarri hazi zen: armada handia eta funtzionario ugari zeuden.
- Burokrazia eta armada mantentzeko behar zen dirua gerrako harrapakinen bidez lortzen zen: ez zegoen lurrik konkistatzeko eta, ondorioz, zergak ugaritu ziren.
- Konkista berririk gabe, esklabo berriak lortzeko aukerarik ez zegoen eta, ondorioz, nekazaritzako produkzioa murriztu egin zen.
- Horrez gain, merkataritzako bideak ere ez ziren batere seguruak eta, horregatik, merkataritza murriztu zen.
- Teodosio enperadoreak bitan banatu zuen inperioa, k.o. 395. urtean, eta bi inperio sortu ziren: Erroma eta Bizantzio.

• b) Kanpoko arrazoiak:

- Mugetan herri asiarrak, godoak eta germaniarrak zeuden, barbaroak deitzen ziten.
- Nomadak eta artzainak.
- Hasieran, muga pasa eta arpilaketak egiten zituzten.
- Gero, lurrak hartu nahi izan zituzten, itunen bidez sartzen ziren batzuetan, indarraz baliatuz besteetan.

Ekialdeko inperioa 1453 urtera arte iraun zuen bitartean, Mendebaldeko inperioa porrot egin zuen 476. urtean.