2. "Giza eskubideak"

1- Zer da giza duintasuna? 
Zertan datza giza duintasuna?

• Existitze hutsagatik, pertsona guztiok ditugun eskubide batzuk dira giza eskubideak. 

Zer lotura dago duintasunaren eta giza eskubideen artean?

• Txanpon beraren bi aldeak dira: giza eskubideak pertsonaren duintasunaren emaitza dira; beraz, duintasun horren fruitu dira pertsona guztiei aitortu beharreko eskubideak. 

2- Nolakoak dira giza eskubideak? 
Zer ezaugarri dituzte giza eskubideek?

• Unibertsalak dira, guztionak. 
• Ez dira iraungitzen. 
• Ezin diegu uko egin. 
• Exijitu egin ditzakegu. 

Zergatik dira giza eskubideak “zilegitze printzipioa”?

• Giza eskubideak errespetatzeak zilegitzen du, gaur egun, jokaera edo erakunde bat. 
• Gizarte baten justizia maila erakusten du eskubideak zein neurritan betetzen diren ikusteak. 

3- Giza eskubideak edukitzerainoko bide luzea 
Zer ekarpen egiten diete erlijioek duintasunari?

• Erlijio nagusiek sufritzen dutenenganako errukia babesten dute.

Kant-en iritziz, zer da giza “duintasuna”?

• Guztia saleros daiteke, pertsonak izan ezik, eta, horrenbestez, horien balioa absoluta da, “ordainezina”.

Zer eskubide babesten ditu liberalismo ekonomikoak?

• Liberalismo ekonomikoak jabetza pribaturako eskubidea babesten du.

Zer eskubide babesten ditu liberalismo politikoak?

• Liberalismo politikoak pertsonen askatasuna aldarrikatzen du, sinismen, adierazpen eta pertsonekiko harremanei dagokienez.
• Edozein erlijio izateko askatasuna.
• Ideia politiko desberdinak izateko askatasuna.
• Elkartzeko askatasuna.

Zer eskubide bultzatu zituen mugimendu sozialistak?

• Lan eskubideen garapena: lan segurua, soldata duina, legez kaleratuak izateko eskubidea, langabezirako eskubidea...
• Osasun eta hezkuntza eskubideak.
• Eskubide politikoak herritar guztientzat izatera pasatu ziren, klase sozialetik edo generoagatik diskriminatu gabe.

4- Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala 
Ba al dakizu zeintzuk izan ziren Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsalaren aurrekariak?

• 1789: Frantziako Lehen Errepublikak Gizakien eta Herritarren Eskubideen Aldarrikapena.
• 1791: AEBetako Konstituzioan banakakoen eskubideak bildu ziren.
• 1917: Mexikoko Konstitutuzioan gizarte eskubideen lehen katalogoa jaso zen.

Nola eragin zion Bigarren Mundu Gerrak Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsalari?

• Bigarren Mundu Gerrak (1939-1945) planeta osoa guda zelai bihurtu zuen: 70 milioi hildako eta 100 milioi zauritu.
• Agerian utzi zuen gizakion ankerketia guztia.
• Ondorioak: Nazioarteko sistema juridiko bat sortu zen.
• Nazioartean ordena bat sortzea: Nazio Batuen Erakundea (NBE)
• 1948: Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala Hirugarren belaunaldiko eskubideak

5- Ba al dakizu zer diren “hirugarren belaunaldiko eskubideak? 
Nola sortu ziren?

• Gerra Hondamendi ekologikoak Aberats eta txiroen arteko desberdintasunak
• Garapen teknologikoaren mehatxuak

Zer oztopo daude gaur egun giza eskubideak aitortzeko eta betetzeko?

• Teorian: adostasun falta edukien interprestazioan.
• Praktikan: ez dira mundu osoan onartu.

Giza eskubideak babesten eta sustatzen dituzten erakundeak

• Giza Eskubideentzako Nazio Batuen Goi Mandataria.
• Amnesty International, gobernuz kanpoko erakundea.
• Human Right Watch, profesional elkartea.